Thôn 4, Trà Dơn có 66 hộ dân sống dựa vào rừng và cây quế Trà My. Nhờ cần cù lao động, chăm lo làm ăn mà nơi đây giờ đã trở thành thủ phủ của cây quế Trà My với vườn 30 cây quế đầu dòng, cùng hàng trăm héc ta quế Trà My đủ các năm tuổi, mang lại cho bà con cuộc sống đầy đủ, dù là thôn cách trở về giao thông nhất huyện.

Ông Trần Ngọc Quý (làng Ông Thái) cho hay, vườn quế nhà ông đếm không xuể, ngoài quế của ông bà, cha mẹ để lại, ông còn mua thêm hàng chục héc ta quế của bà con trong làng để chăm sóc, để dành cho con cháu.

Nhưng theo ông Quý, như vậy đối với người dân thôn 4 vẫn chưa đáng kể nếu muốn làm ăn lâu dài. Mười năm trở lại đây, bà con ở thôn 4 bắt đầu “trào lưu” trồng thêm cây ươi, loài cây vốn được mọc nhiều ở những vùng núi cao, bốn năm cho quả một lần và đặc biệt, quả ươi có giá trị kinh tế rất lớn.

Vườn ươi đầu tiên và lớn nhất được biết đến ở thôn 4 là của ông Hồ Văn Xê (làng Ông Vanh). Vườn có khoảng 1.000 gốc ươi được trồng từ những năm 2000. Khi ấy, ông Xê là người đầu tiên của thôn trồng thử nghiệm cây ươi trong vườn quế, mừng thay loài cây này dễ sống, đến nay ông đã thu hoạch được 2 mùa hạt, thu về hàng chục triệu đồng.

“Cây ươi vốn thích nghi tốt với khí hậu, núi rừng ở Nam Trà My, nên mình chỉ việc nhặt hạt về ươm, nhổ cây con về trồng tại vườn, rồi ươi và quế tự bảo vệ, che nắng che mưa cho nhau để phát triển, không tốn công nhiều nhưng hiệu quả kinh tế thì lại rất lớn” - ông Xê nói.

Thấy được hiệu quả từ vườn ươi của ông Xê, bà con thôn 4 càng có thêm động lực để nhân rộng những vườn ươi của gia đình mình. Hiện nay tại thôn này, 66 hộ đều có vườn ươi trồng xen với cây quế. Vườn nhỏ nhất thì ươi cao ngang vai, vườn lớn nhất cây cũng đã cao hơn chục mét, kỳ vọng sẽ là cây làm giàu trong mười năm tới của nhân dân nơi đây.

Lợi ích lâu dài

Đường vào thôn 4, từ đầu làng đến cuối xóm, ở đâu cũng thấy ươi và quế trồng xen nhau, bà con trồng quế trên lối đi, đường vào nương, vào ruộng, kể cả quanh nhà. Với mức giá dao động 65 - 80 nghìn đồng/ký quế vỏ và 300 nghìn đồng/kg ươi khô như hiện nay, các hộ thu nhập từ vài chục triệu đến hàng trăm triệu đồng theo mùa, người dân không lo cái ăn, cái mặc, không lo con cháu thiếu tiền học hành.

Theo ông Trần Ngọc Quý, nhiều năm trước do thấy cây ươi bị đốn hạ đi nhiều, bà con trong thôn ai nấy cũng xót xa, nên ông có ý tưởng trồng lại ươi tại vườn, để bà con tự tay quản lý, thu hoạch sau này, không để ươi bị ai chặt phá nữa.

“Trồng ươi cũng có cái hay, trước đây bà con thường phát dọn cây để làm ranh giới giữa các vườn với nhau, nhưng giờ bà con không làm như thế nữa, thay vì phát cây rừng thì chúng tôi trồng ươi thành hàng để làm ranh giới tự nhiên, nhận biết giữa các vườn với nhau” - ông Quý cho hay.

Ông Hồ Văn Lợi – Chủ tịch UBND xã Trà Dơn cho hay, việc trồng ươi xen quế Trà My dù không phải là chủ trương của xã, nhưng bà con thôn 4 đã ý thức được việc bảo vệ loài cây này nên đã trồng trên quy mô lớn.

“Với tốc độ phát triển gần như tương đương nhau, khi khoảng 7 - 10 năm là có thể thu hoạch, lại có khả năng bảo vệ nhau trước thiên địch, trước thời thiết nắng mưa, ươi và quế cho thấy hai loài cây này có thể cùng tồn tại, cùng phát triển nếu được bảo vệ và chăm sóc tốt.

Đây không những là việc phủ xanh rừng mà còn góp phần hiệu quả vào việc phát triển kinh tế định hướng lâu dài, đồng thời thể hiện sự sáng tạo, nghĩ lâu, nghĩ dài của nhân dân thôn 4” - ông Lợi nói.

Trong chuyến công tác tại thôn 4, xã Trà Dơn, Bí thư Huyện ủy Nam Trà My - ông Lê Thanh Hưng cho biết: “Bên cạnh thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia xoá đói giảm nghèo hiệu quả, huyện Nam Trà My còn triển khai nhiều mô hình kinh tế hết sức thiết thực như nuôi dê sinh sản tập trung có chuồng trại, nuôi heo đen, lấy ngắn nuôi dài với việc trồng sâm nam nuôi sâm Ngọc Linh, hay trồng sắn xen canh quế Trà My, bước đầu mang lại tín hiệu tốt.

Với việc người dân thôn 4 triển khai mô hình trồng ươi xen quế, đây đều là những cây dài ngày cho thấy một hướng đi mới, mang tính lâu dài và đạt được nhiều mục tiêu lớn, trong đó trọng tâm là vừa bảo vệ rừng, vừa phát triển kinh tế của địa phương”.